Alkmaar. Stad van kaas en van voetbalclub AZ. Wat Niek Hendriks betreft mag aan dat rijtje ‘smart city’ worden toegevoegd. Hendriks is tafelhost tijdens het Smart City Next Event, 27 en 28 september aanstaande. ‘Ik vertel daar hoe Alkmaar technologie inzet om de stad veilig, gezond, duurzaam, flexibel en democratisch te maken.’ Hij licht alvast een tipje van de sluier op.
Kenschets Alkmaar eens kort voor ons
Niek Hendriks (adviseur smart city): ‘Alkmaar is een stad met ruim 90.000 inwoners en maar liefst 1.100 monumenten maar misschien nog wel belangrijker: een stad die zijn nek uitsteekt. Alkmaar heeft een cultuur van aanpakken en uitproberen. Wees niet bang, spring in het diepe en zie maar waar je uitkomt. Dat zie je ook terug in ons smart city beleid.’
Is Alkmaar in dat opzicht een koploper, een middenmoter of een laggard?
‘In de meeste opzichten een middenmoter. We gebruiken veel technieken die al getest zijn en waarvan bekend is dat ze werken. Op een paar specifieke terrein lopen we voor en zijn we innovatief. Zo bouwen we met een stichting van inwoners een sensornetwerk. De data die die sensoren verzamelen over zaken als roet, geluidspieken en de temperatuur zijn openbaar en gebruiken we om onze systemen te vullen. We plotten de gegevens op een kaart zodat iedereen kan zien waar wat gebeurt. Zo laten we inwoners zien hoe het staat met hun leefomgeving.’
Wat betekent dat voor de relatie tussen burgers en overheid?
‘Wij hopen dat die daardoor verbetert. Sommige burgers wantrouwen de overheid. Neem de 5G-masten: niet iedereen snapt wat ze doen. Mensen hebben terechte vragen en zorgen. Het gevolg is dat de overheid soms een afwachtende houding aanneemt en veel vragen krijgt, soms in de vorm van WOB-verzoeken. De beantwoording daarvan vergt veel capaciteit. Daarom heeft Alkmaar ervoor gekozen open kaart te spelen en data te delen. Vervolgens gaan we met de inwoners in gesprek om te kijken wat we zouden kunnen verbeteren.’
Welke visie zit hierachter?
‘Dat we een slimmere stad willen zijn met de samenleving, en niet voor de samenleving. We veranderen ook onze eigen cultuur. We brengen medewerkers van de gemeente meer kennis bij van digitale processen en het effect ervan op de samenleving. De samenleving digitaliseert in hoog tempo. Toch zijn 2,5 miljoen Nederlanders digibeet en heeft de helft van de Nederlanders onvoldoende digitale vaardigheden. Die mensen willen we ook meenemen, bijvoorbeeld door informatie op papier beschikbaar te stellen of door naar de mensen toe te gaan om dingen uit te leggen.’
Stel, de sensoren meten een ongezonde trend, bijvoorbeeld een te hoog roetgehalte. Wat dan?
‘Dan gaan we daarmee aan de slag, om ervoor te zorgen dat die data weer veranderen. In de praktijk komt het erop neer dat we dan eerst een vervolgonderzoek doen en vervolgens acties uitzetten. Als je data deelt en die data geven aanleiding tot ongerustheid, dan kun je dat niet negeren. Het systeem vereist in feite dat actie ondernemen.’
Hoe krijg je burgers zo ver dat ze partner van de gemeente worden?
‘Dan doen we op een flexibele en pragmatische manier. We hebben bijvoorbeeld een paar grote game studio’s binnen de stad en een IT-partner op het gebied van no-code-oplossingen: oplossingen waarvoor je niet hoeft te coderen. Daar werken we mee samen. Een game studio bleek bijvoorbeeld een 3D-weergave van de stad te hebben gemaakt. Die gebruiken we nu. AZ heeft trouwens het stadion ook volgehangen met sensoren om te zien wat er gaande is.‘
Hoe verhoudt zich dat tot het recht op privacy?
‘Goed. Wij controleren alle afspraken aan de hand van de AVG en de sensoren verzamelen geen persoonsgegevens. We verzamelen alleen globale informatie. Niets is te herleiden tot een individu.’
Hoe wil Alkmaar de stad nog slimmer en toekomstbestendiger te maken?
‘Door ons bij iedere stap af te vragen: hoe zullen mensen hierop reageren? Zullen ze het snappen? Zullen ze deze techniek wantrouwen of omarmen? Ook gaan we inwoners trainen om digitale processen te begrijpen en te gebruiken. Verder starten we een proces, social IT genaamd, waarbij we medewerkers van de gemeente trainen om op een betere manier vragen uit de samenleving om te zetten in IT-opdrachten. Kortom: we gaan aan de slag met vragen die daadwerkelijk uit de samenleving komen, in plaats van dat ze zijn bedacht op het stadhuis. Verder participeren we in projecten voor E-mobiliteit, energiebesparing en -opslag, en lantaarnpalen waarmee je zowel elektrische auto’s als boten kunt opladen.’
Wat adviseer je gemeenten die ook aan de slag willen met een smart city strategie?
‘Weet wat je inwoners beweegt en bezighoudt en ga met die vragen aan de slag.’
